Ścięcie

... czyli rzecz o egoizmie*

Centrum Sztuki WRO i Werkleitz Festival 2021 / 18.06, 20:00

Egzekucja, która przyjmuje formę samobójstwa. Kiedy już nie ma szansy na ucieczkę, w zastraszeniu, w milczeniu, wybieram drogę samowycięcia, w niemym proteście człowiekadrzewa.
*podtytuł nawiązuje do książki „Fabula rasa, czyli rzecz o egoizmie” Edwarda Stachury

Performans będzie kolejnym powrotem do wątku człowieka–drzewa, stale obecnego w twórczości Tomasza Domańskiego. Początek dało mu znalezisko z 2007 roku – kawał drzewa, od wewnątrz pusty z wierzchu pokryty korą, kojarzący się z organiczną skorupą porzuconą przez potężne zwierzę. Przywdziany przez artystę stał się jego schronieniem, samotnią, ale i zbroją a także wehikułem transformacji: „Fizycznie i psychicznie prawie stałem się drzewem. Wędrowałem z wydrążonym pniem na plecach imaginując różnorodne projekcje; doświadczałem ciężaru krzyża, samotności Don Kichota, a nawet uczestniczyłem w osobistej terapii drzewem, kiedy szedłem po ulicach i polach obejmowany przez drzewo. Mój martwy pień zapewnił mi supernaturalne uczucie przynależności do ekosystemu […].” – napisał o tym doświadczeniu. Zaowocowało ono pracą wideo „Jestem bardziej drzewem niż człowiekiem” której dwie części zostały zrealizowane w 2008 roku. Są to zapisy ukazujące Domańskiego przemierzającego niczym krab pustelnik naturalne i zurbanizowane krajobrazy. W 2010 obie części wideo artysta włączył do instalacji „Powrót człowieka zwanego drzewem”, w której były oglądane obok kołyszących się pni, poruszanych jak wahadła przez widzów. W tej instalacji dotyk, ruch i przejmujący dźwięk popychanych rękami drewnianych kloców buduje niepokojące doświadczenie uczestników. To prace dalekie od dydaktyki, przeniknięte środowiskową troską mimowolnego udziałowca antropocenu.

Tomasz Domański (PL)

Tomasz Domański urodził się w 1962 r. w Giżycku. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych we Wrocławiu, gdzie w 1993 r. uzyskał dyplom z rzeźby, a w 2003 r. obronił doktorat, którego przedmiotem była rzeźba efemeryczna jako monument relatywny. Jest autorem rzeźb, instalacji, obiektów, performensów, rysunków i fotografii. Artysta pracuje przeważnie z naturalnymi materiałami: wodą, lodem, ogniem, drewnem, słomą, popiołem, metalem, wykorzystując właściwe im procesy. Tworzy filmy i animacje jako integralne elementy wielu realizacji. W latach 1995‒96 uzyskał stypendium Banaras Hindu University w Varanasi. Pięciokrotny stypendysta Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz wielu fundacji i instytucji, m.in. dwukrotnie Pollock-Krasner z Nowego Jorku, CEC ArtsLink z Nowego Jorku, Laurenz Foundation z Bazylei, dwukrotnie Montag Stiftung Bildende Kunst z Bonn, dwukrotnie UNESCO-Aschberg z Paryża, KulturKontakt z Wiednia, Adolpha i Esthery Gottlieb z Nowego Jorku. W 1997 nominowany do Paszportów „Polityki”. W tym samym roku reprezentował Polskę na IX Triennale Sztuki w New Delhi. Prace Tomasza Domańskiego znajdują się m.in. w kolekcjach takich instytucji jak: Dolnośląskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych we Wrocławiu, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Muzeum Współczesne Wrocław, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Artysta brał udział w 70 wystawach indywidualnych i ponad 150 zbiorowych. Od 2002 r. we wsi Komorowice na Dolnym Śląsku realizuje projekt symbiotycznego ogrodu rzeźb Wieżogród. Główne wystawy indywidualne: Maszyna Czasu, Muzeum Współczesne Wrocław (2021), PomnikiCzasu / Retrospektywa, Centrum Rzeźby Polskiej, Muzeum Rzeźby Współczesnej, Orońsko (2020), Pomniki Czasu / Retrospektywa, Centrum Nauki i Sztuki, Muzeum Przemysłu i Techniki, Stara Kopalnia, Wałbrzych (2019), Sen Jakuba ‒ Europejska Stolica Kultury. Wrocław 2016; instalacja w przestrzeni publicznej (2016), Kwadratowa kopuła ‒ Europejska Stolica Kultury – Umeå 2014, Szwecja. Przed ratuszem w mieście Umeå powstał kolejny obiekt z serii Pomniki Czasu wykonany z lodu i stali (2014), Wiek średni ‒ Wro Art Center, Wrocław; ekspozycja multimedialna (2011), Recycling Program ‒ Awangarda BWA, Wrocław; seria obiektów, obrazów, kolaży i filmów, oszczędne rzeźbiarskie realizacje w elementarnych tworzywach (2008), Rzeźba efemeryczna ‒ Monument relatywny ‒ wystawa doktorancka, Muzeum Architektury, Wrocław (2003), Akropolis ‒ Muzeum Narodowe, Wrocław, instalacja nawiązująca formą do starożytnej świątyni, zmieniająca się przez stulecia w industrialny Technochram XXI wieku (1999).